Wat is ecologische voetafdruk?

Een definitie van de ecologische voetafdruk voor bedrijven en de verschillen met de ecologische voetafdruk van huishoudens

Berekeningen van de CO2 voetafdruk zijn een gedetailleerde beoordeling van de klimaatveranderende gassen, of broeikasgassen, die verband houden met de activiteiten van een bedrijf. Dit omvat directe emissies van bronnen zoals fabrieken, voertuigen of machines die eigendom zijn van het bedrijf, maar ook indirecte emissies door elektriciteitsverbruik en ander energieverbruik. Daarnaast omvat het ook de uitstoot die wordt gegenereerd in de hele waardeketen. Dit omvat de uitstoot door leveranciers, logistiek, reizen van werknemers en zelfs het gebruik en de verwijdering van de producten van het bedrijf.

Als je denkt aan CO2 voetafdruk, denk je meestal aan huishoudelijke activiteiten, zoals autorijden, het verwarmen van een huis of het beheren van afval. De ecologische voetafdruk van bedrijven verschilt van die van huishoudens door de omvang, reikwijdte en complexiteit. Een huishoudelijke voetafdruk richt zich meestal op de uitstoot van dagelijkse activiteiten, zoals verwarming, transport en afval. Een bedrijfsvoetafdruk is echter veel uitgebreider en omvat de uitstoot van drie belangrijke gebieden:

1. Scope 1 (directe emissies van activa in eigendom),

2. Scope 2 (indirecte emissies van ingekochte energie),

3. Scope 3 (indirecte emissies in de hele toeleveringsketen en productlevenscyclus): de enorme schaal van bedrijfsactiviteiten, gecombineerd met hun aanzienlijke impact op toeleveringsketens en hele industrieën. Het benadrukt de cruciale rol die bedrijven spelen in het beheren van koolstofemissies om de wereldwijde klimaatuitdagingen aan te pakken.

Waarom moeten bedrijven een CO2 rapportage maken?

Naast de voordelen voor het milieu van het verminderen van emissies, is er een toenemende druk van belanghebbenden. Klanten, werknemers, leveranciers en investeerders eisen meer transparantie en inspanningen op het gebied van duurzaamheid. Daarnaast verplicht nieuwe duurzaamheidsregelgeving bedrijven om hun milieueffecten op klimaatverandering bekend te maken. Dit is het geval voor de EU Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD), die in 2024 van kracht wordt, en geactualiseerde IFRS-standaarden voor duurzaamheidsrapportage. Voorbereiding op deze veranderingen zorgt niet alleen voor naleving, maar geeft bedrijven ook een concurrentievoordeel, verbetert de reputatie en versterkt het vertrouwen van belanghebbenden.

Bij ROSE is onze CO2 voetafdruk service ontworpen om te voldoen aan de nieuwste CSRD-eisen. Dit betekent dat bedrijven hun uitstoot effectief kunnen meten en deze gegevens naadloos kunnen integreren in hun duurzaamheidsrapportage. Door proactief te blijven, kunnen bedrijven zowel voldoen aan de eisen van de regelgeving als een zinvolle bijdrage leveren aan de strijd tegen klimaatverandering.

Uitleg over het broeikaseffect

De overgrote meerderheid van de wetenschappers is het erover eens dat klimaatverandering voornamelijk wordt veroorzaakt door menselijke activiteiten. Deze gassen, bekend als broeikasgassen, komen vrij in de atmosfeer. Deze gassen laten zonlicht door in de atmosfeer, maar houden de warmte vast die daarbij vrijkomt, zodat deze niet kan ontsnappen naar de ruimte. Dit proces ligt aan de basis van het broeikaseffect, een natuurlijk fenomeen dat wordt versterkt door menselijke activiteiten, wat leidt tot een versnelde opwarming van de aarde.

De meest prominente broeikasgassen zijn kooldioxide (CO2), methaan (CH4), distikstofoxide (N2O) en gefluoreerde gassen. Elk van deze gassen is afkomstig van verschillende menselijke activiteiten, zoals de verbranding van fossiele brandstoffen voor energie, het beheer van landbouwsystemen en industriële processen. Methaan wordt bijvoorbeeld vaak uitgestoten door veeteelt en afvalbeheer, terwijl lachgas vaak vrijkomt door kunstmest in de landbouw.

Niet alle broeikasgassen dragen in gelijke mate bij aan klimaatverandering. Elk gas heeft een ander vermogen om warmte vast te houden, gekwantificeerd met het Global Warming Potential (GWP). Met deze maat kunnen wetenschappers de impact van elk gas ten opzichte van kooldioxide over een bepaalde periode vergelijken. 1 kilogram methaan heeft bijvoorbeeld hetzelfde GWP als 28 kilogram CO2. Om rekening te houden met deze verschillen en vergelijkingen te vereenvoudigen, worden emissies berekend in termen van CO2-equivalenten (CO2e) bij het beoordelen van een ecologische voetafdruk.

Deze gestandaardiseerde aanpak voor het meten van broeikasgasemissies draagt niet alleen bij aan een beter begrip van de effecten van menselijke activiteiten op het milieu. Het biedt een cruciaal kader voor bedrijven, beleidsmakers en organisaties om zinvolle actie te ondernemen tegen klimaatverandering. Door emissies te kwantificeren, kunnen belanghebbenden gerichte strategieën ontwikkelen om hun impact op het milieu te verminderen. De actieradius is breed: slankere energieoplossingen, verbeterd afvalbeheer of bredere initiatieven gericht op milieubescherming en duurzaamheid.

De Drie Scopes in Detail

Zoals gedefinieerd door het GHG-protocol, categoriseren de drie scopes van broeikasgasemissies de koolstofemissies van een bedrijf. Inzicht in de uitsplitsing is cruciaal voor het identificeren van impactvolle activiteiten om op te focussen.

Scope 1: Directe emissies gegenereerd door het bedrijf. Bijvoorbeeld emissies van verbranding in boilers in eigendom of beheer of van voertuigen. Scope 1 omvat de volgende categorieën:

• Stationaire verbranding

• Mobiele verbranding

• Procesemissies

• Ontsnappende emissies

Scope 2: Indirecte emissies als gevolg van ingekochte energie, zoals elektriciteit en verwarming. Scope 2 omvat de volgende categorieën:

• Elektriciteit

• Stoom

• Verwarming

• Koeling

Scope 3: Alle indirecte emissies die niet zijn opgenomen in Scope 2 en die plaatsvinden in de waardeketen van het bedrijf. Scope 3 emissies kunnen worden onderverdeeld in upstream- en downstreamactiviteiten.

Nota bene

Het is uiterst belangrijk om alle scopes te meten, aangezien in de meeste gevallen het grootste deel van de uitstoot afkomstig is van de waardeketen (scope 3).

De CO2-berekening Uitlegd: Van Data naar Impact

De data-uitdaging

Het begrijpen van de CO2 voetafdruk van een bedrijf begint met het verzamelen van de juiste gegevens - een proces dat vaak ingewikkelder is dan het lijkt. Bedrijven houden zich bezig met een breed scala aan activiteiten, van energieverbruik voor kantoorverlichting tot de uitstoot die wordt gegenereerd door wereldwijde logistiek of afvalbeheer. Elk van deze activiteiten draagt bij aan de totale ecologische voetafdruk van het bedrijf, waardoor het verzamelen van nauwkeurige gegevens een kritieke maar uitdagende taak is.

Een van de belangrijkste obstakels is een onvolledige administratie of gaten in de data, waardoor het bijhouden van de uitstoot van broeikasgassen bijzonder lastig kan zijn. Directe emissies van bedrijfsvoertuigen of -machines kunnen bijvoorbeeld goed gedocumenteerd zijn. Maar bij indirecte emissies van toeleveringsketens of energieverbruik zijn de gegevens vaak gefragmenteerder of ontoegankelijker. Daarnaast kunnen bedrijven met meerdere vestigingen of activiteiten in verschillende regio's te maken krijgen met inconsistenties in rapportagenormen, wat het proces nog ingewikkelder maakt. Om dit aan te pakken, moeten bedrijven uitgebreide systemen implementeren voor het verzamelen van consistente data van hoge kwaliteit die het volledige spectrum van hun activiteiten en ecologische voetafdruk vastleggen.

De juiste emissiefactoren gebruiken

Zodra de gegevens beschikbaar zijn, is de volgende stap het verwerken van de daadwerkelijke berekening van emissies. Hierbij worden emissiefactoren toegepast: gestandaardiseerde waarden die specifieke activiteiten omzetten in broeikasgasemissies. Bijvoorbeeld, het verbranden van een gallon gas of het verbruiken van een megawattuur elektriciteit heeft een bekende emissiefactor. Met deze factor kunnen de bijbehorende CO2 of andere broeikasgassen nauwkeurig worden gekwantificeerd. Deze berekeningen geven een uitsplitsing van de uitstoot per activiteit, waardoor inzichtelijk wordt welke onderdelen van het bedrijf het meest bijdragen aan de ecologische voetafdruk.

De daadwerkelijke berekening verwerken

Het berekeningsproces lijkt misschien eenvoudig: vermenigvuldig de activiteitsgegevens (zoals brandstofverbruik of energieverbruik) met de bijbehorende emissiefactor. Nuances zoals regionale variaties in energiebronnen of discrepanties in activiteitsgegevens kunnen het proces echter compliceren. Nauwkeurige berekeningen vereisen aandacht voor detail en het gebruik van relevante en idealiter specifieke emissiefactoren. Om de nauwkeurigheid van de emissiefactoren te maximaliseren, hebben we bij ROSE een API om gegevensbanken zoals Exiobase, Ecoinvent, EPA, IEA, GLEC, om er maar een paar te noemen, uit een centraal punt te halen.

Als dit proces correct wordt uitgevoerd, biedt het bedrijven een onschatbaar inzicht in hun impact op het milieu. Bedrijven berekenen niet alleen hun voetafdruk, maar kunnen ook actiegebieden voor verbetering identificeren. Bijvoorbeeld het verminderen van het energieverbruik, het optimaliseren van de logistiek of het invoeren van meer duurzame praktijken. Bij ROSE stroomlijnt onze software deze hele workflow. Van gegevensverzameling tot rapportage, wij helpen bedrijven zinvolle stappen te zetten. Ze verminderen hun CO2 voetafdruk terwijl ze voldoen aan raamwerken zoals de CSRD rapportage.‍